Глаукома – себептері, симптомдары, емделуі және алдын алу әдістері

Глаукома – көп факторлы офтальмологиялық патология, ол сәтті және уақтылы емделсе де, пациенттердің 10-15% – ын толық соқырлыққа әкеледі. Әлемде 100 миллионнан астам адам глаукомадан зардап шегеді, олардың үштен бірі ауырғандарын білмейді. Себебі бұл ауру асимптоматикалық түрде басталады және көру өткірлігі баяулап төмендейді. Ал бұл симптомдарға адамдар баса назар аудармайды.

Аурудың негізгі себептері мен белгілері

Глаукоманың негізгі себебі – көзішілік қысымның жоғарылауы (ВГД). Қалыпты ВГД көзді жуатын көзішілік сұйықтықтың ағуына және кері ағып кетуіне тәуелді болады. Егер сұйықтық балансы бұзылса, тоқырау пайда болады, оптикалық нервке қысым күшейеді. Мұндай жағдайларда жүйке ұлпасының қоректенуі мен қанмен қамтамасыз етілуі зардап шегеді, алдымен бүйірлік көру қабілеті зардап шегеді, содан кейін көру өткірлігі төмендейді.

Көзішілік қысымды аурухананың дәрігерге дейінгі кабинетінде өлшейді, зерттеу 40 жастан асқан пациенттер үшін міндетті болып табылады. Көзішілік қысымның қалыпты шектері 15 – 22 мм. рт. аралығында ауытқиды. Егер индикатор жоғарыласа, офтальмологпен егжей-тегжейлі тексеру тағайындалады, содан кейін глаукоманы емдеу басталады.

Симптомдары

Көз ауруларының алдын-алу уақтылы диагноз қоюға және белгілерді ерте анықтауға негізделген. Глаукомаға тән белгілер:

• тәуліктің қараңғы уақытында анық көрудің бұзылуы;
• бүйірлік көру қабілетінің нашарлауы;
• көз алдындағы тұман немесе перде сезімі, өзге себептерсіз «шыбындардың» жыпылықтауы;
• жарқын жарық көзіне қараған кезде түрлі-түсті немесе қара дақтар;
• көз алмасының қызаруы мен ылғалдылығы;
• көздің ауыруы және шаншуы.

Ауырсыну белгілері тек өткір глаукома кезінде дамиды және әрдайым байқалмайды. Қалған белгілер баяулап көбейеді, сондықтан олар жиі байқалмайды.

Глаукома бойынша қауіп топтары

Глаукома нәтижесінде соқырлықтың туындауы мүмкін тәуекел топқа жасына қарай адамдардың барлық дерлік санаттары түседі. Бұл көру аппараты ауруларының алдын-алу қажеттілігін айқындайды. Бұл жағдайда ескеруді қажет ететін негізгі факторлар:

1. Көру патологиясы мен глаукоманың даму қаупі үшін жас ерекшелігі негізгі фактор. 70 жастан асқан қарт адамдарда ең көп таралған, алайда көру қабілетіне жоғары жүктемелер түссе, ВГД жоғары болса және өзге де созылмалы аурулары бар 40 жастан асқан адамдар да қауіпті топқа түседі.
2. Тұқым қуалайтын фактор. Егер туыстардың көру қабілетінде патология байқалса, онда глаукома бойынша тексеруді 30 жастан өту керек.
3. Нәсілдік тиістілік. Ақ нәсілді адамдар қара нәсілділерге қарағанда ауруға көбірек бейім. Азиялық популяцияда пигментті глаукоманың нұсқасы жиі кездеседі.
4. Жынысы. Әйелдер ВГД жоғарылауына көбірек сезімтал, ерлерге қарағанда ауру әйелдерде жиірек дамиды.
5. Гиперопия және миопия. Көру өткірлігінің кез-келген бұзылуы ВГД жоғарылауын тудырады, ал ол глаукомаға әкелуі мүмкін.
6. Артериялық гипертензия (жоғары қан қысымы) немесе тұрақты гипотензия (төмен қан қысымы) көзішілік қысымның жоғарылауын тудырады, нәтижесінде глаукомаға шалдығуы мүмкін.
7. Эндокриндік бұзылулармен байланысты метаболикалық процестердің патологиясы, ұзақ мерзімді гормондық терапия.
8. Жүйке жүйесінің зақымдануы, ісіктер, көз немесе бастың жарақаттары.
9. Әр түрлі этиологиядағы гипоксия. Бұл жерде апноэға назар аудару керек, бұл ұйқы кезінде тыныс алудың периодты түрде қысқа мерзімге тоқтауы.
10. Созылмалы аурулар, әсіресе қант диабеті. Бұл ауру асқынуларға әкелуі мүмкін. Қант диабеті кезінде мақсатты зардап шегетін органдардың бірі – көру аппараты. Бұл жағдайда қайталама глаукома дамиды.
11. Ұзақ уақыт қоректік заттардың жетіспеушілігі, анемиямен немесе ұзақ уақыт «диета ұстанумен» байланысты микроэлементтер, дәрумендер мен минералдардың жетіспеушілігі.
12. Иммунитеттің төмендеуі, иммунтапшылығының кез келген жағдайлары.

Тізім ауқымды болып шықты, бұл кез келген адам үшін жыл сайынғы медициналық тексерулердің маңыздылығын дәлелдейді.

Аурудың формалары мен кезеңдері

Аурудың бастапқы және қайталама түрлерін ажыратады. Бастапқы форма-қоздырғыш факторлар болған кезде пайда болатын ауру, оның негізгісі жүйелі түрде ВГД жоғарылауы болып табылады. Екінші формасы созылмалы патологияның салдары – қант диабеті, ісік, жарақат.

Бастапқы формада келесі түрлер бөлінеді:

Жабықбұрышты глаукома. Ол көру аппаратының дренаж жүйесінің блокадасымен сипатталады, өйткені нұрлы қабықшаның тамыры көздің алдыңғы камерасын жабады.

Ашықбұрышты форма. Трабекула, интрасклеральды синус, коллекторлық каналдар және т.б. терең ағып кету жолдарының ақауына байланысты сұйықтықтың дренажының бұзылуымен сипатталады. Жабықбұрышты глаукомаға қарағанда аз кездеседі.

Аралас форма, бұл жағдайда алдыңғы камераның тарылуы мен көзішілік құрылымдардың ақаулары үйлеседі.

Бастапқы глаукоманың формаларынан басқа, мамандар туа біткен форманы, гиперсекреторлық, төмен ВГД формасын, сондай-ақ қайталама глаукоманың әртүрлі көріністерін ажыратады. Патологияның бұл түрлері сирек кездеседі.

• Қызықты! Бүкіл әлемде 9 миллион науқас толық соқырлықпен ауырады.

Даму кезеңдері бойынша глаукоманың жіктелуі шартты түрде ғана. Мамандар кезеңдерді рим цифрларымен көрсетеді:

• I кезең, бастапқы кезең. Қараңғы дақ кеңейеді, көру өрісі азаяды.
• II кезең, даму кезеңі. Көру өрісінің айқын қысқаруымен сипатталады– нервтің экскавациясының (тереңдеуінің) кеңеюімен бірге көру өрісінің айқын өзгерістері.
• III кезең, тым асқынған. Көру өрісінің 15 градусқа дейін концентрлік төмендеуі байқалады, оптикалық нервтің экскавациясы күшейеді.
• IV кезең, терминалды – көру нервісінің жалпы экскавациясы толық соқырлыққа немесе жарық сезімдері минималды сақталған соқырлыққа әкеледі.

Емдеу және қажетті алдын алу шаралары туралы

Глаукоманы диагностикалау және емдеумен офтальмологтар айналысады. Ауруды емдеудің үш нұсқасы бар. Біріншісі – терапевтік әдіс, онда ВГД төмендететін консервативті құралдар таңдалады. Глаукоманы кез келген емдеу терапиялық шараларды қолданудан басталады.

Екінші нұсқа – лазерлік емдеу. Микрохирургия бөлімшелерінде, ақылы медициналық орталықтарда бір күндік «офистік» операциялар арқылы орындалады,  операциядан кейін ауруханаға жатқызылу талап етілмейді.

Күрделі және асқынған жағдайларда ашық микрохирургиялық операциялар жасалады. Бұл жағдайда науқасты оңалту мақсатымен стационарға жатқызады.

Глаукоманың алдын алу уақытылы диагноз қоюға және қауіп факторларын жоюға негізделген. Жас ерекшеліктерімен күресу қиын, бірақ дұрыс жұмыс және демалыс режимі, дұрыс тамақтану және қалыпты физикалық белсенділік жалпы денсаулық пен көру қабілетін сақтауға көмектеседі. Сіздің мәзіріңізде сәбіз, сүзбе, теңіз балығының майлы сорттары, шпинат, брокколи, көкжидек болуы керек.

Әрине, мұндай тағамдық әртүрлілікке кез-келген маусымда қол жеткізу қиын. Суық мезгілде A, B, C, D, E, P, K және микро-макро элементтері бар табиғи тағамдық қоспаларды қабылдау ұсынылады. Емдік-профилактикалық өнімдердің үлкен ассортиментінің ішінен қоңыр балдырлардан жасалған табиғи препарат «Ламифарэнді» бөліп көрсетеміз.

«Ламифарэн» қорғаныс күштерін нығайтады, қан құрамын жақсартады, зат алмасуды және қант деңгейін реттейді, гормондарды қалыпқа келтіреді. Ламифарэннің барлық пайдалы заттары табиғи арақатынаста болады, сол арқылы адам ағзасында 100% сіңеді. Табиғи өнімді үнемі қабылдау арқылы ағза жасарады, жүйке талшықтарының, соның ішінде көру нервтердің қоректенуі жақсарады. «Ламифарэн» көздің дистрофиялық ауруларымен сәтті күреседі, бұл туралы толығырақ мына жерден оқыңыз. Гель ағзаның аллергиялық бейімділігін төмендетеді, сонымен қатар қанқысымы мен көзішілік қысымның төмендеуіне ықпал етеді.

Қартайғанға дейін көру қабілетін сақтау үшін қарапайым ережелерді сақтаңыз. Компьютерде жұмыс жасағанда немесе фильмді көргенде, әр сағат сайын 3-5 минут демалыңыз. Оқу кезінде кітапты бетіңізден 30 см қашықтықта орналастырыңыз. Күннен және компьютерден қорғайтын көзілдірікті пайдаланыңыз. Жиі серуенденіз, темекі шегуді тастаңыз, белсенді демалыңыз. Көзге арналған гимнастикамен айналысыңыз – бірнеше қарапайым жаттығулар көру қабілетін сақтауға көмектеседі.