Жоғары мазасыздық: себептері, емі және алдын-алу

Қазіргі өмір өзінің барған сайын қарқынды ырғағымен қазіргі адамға көптеген талаптар қояды, мәселелерді шешу үшін біз үнемі көптеген шешімдер қабылдауға мәжбүрміз. Бір жерден көшу, жұмыс орнын ауыстыру, сұхбаттасу, емтихан тапсыру, дәрігерге бару немесе маңызды кездесу – бұл жағдайлар адамды үнемі алаңдатады.

Стресстік жағдайда уайымдау қалыпты жағдай. Бұл денеге шоғырлануға және стресске тез жауап беруге мүмкіндік береді. Егер алаңдаушылық, қауіптің алдын-ала сезімі, қорқыныш сезімі тым жиі және түсініксіз себептермен пайда болса, онда біз жоғары мазасыздық туралы айтамыз.

Мазасыздық ақаулары – қазіргі заманның қасіреті. Ғалымдар анықтағандай, терапевттерге жүгінетін науқастардың  үштен бірі мазасыздық ақауларына байланысты, ал әрбір төртінші тұрғын өмірінде осы ақауға тап болуы мүмкін.

Жоғары мазасыздық дегеніміз не?

Бұл адамның алаңдаушылыққа, үрейге, қорқынышқа бейім эмоционалды жағдайы, сонымен қатар қауіп-қатерді алдын-ала сезумен бірге жүреді. Кейде мазасыздық стресстік жағдайда пайда болады және оған сәйкес туындайды, мұндай алаңдаушылық адамның стресстік жағдайдағы мәселелерді шешуге қабілетін жұмылдыратын қорғаныс реакциясы болып табылады. Біз адам мазасыздықтың себебін түсіндіре алмайтын кезде немесе мазасыздық көріністерінің күші жағдайға сәйкес келмеген кезде жоғары мазасыздық туралы айтамыз. Осы жағдайларда біз мазасыздықтың патологиялық жоғарылауы туралы айтамыз. Халықтың шамамен 10% – ы өмірде кемінде бір рет осындай жағдайларға ұшырайды.

Жоғары мазасыздықтың туындау себептері

• жеке тұлғаның белгілі бір психотипі, көбінесе генетикалық анықталған;
• жоғары сезімталдық, белгілі бір жеке темперамент;
• тәрбиенің ерекшеліктері және отбасындағы атмосфера;
• кейбір соматикалық аурулар;
• гормоналды теңгерімсіздік;
• жарақаттан кейінгі стресс;
• ішкі жанжал (өзін-өзі бағалау проблемалары, қанағаттанбау және т. б.)

Жоғары мазасыздықтың қалай көрінеді?

Әр адам стресстік жағдайда алаңдаушылық, толқу, қорқыныш сезімдерін сезінеді. Бұл жағдайда біз келесі көріністерді бастан кешіре аламыз:

– дәрменсіздік сезімі, толқу, сәтсіздіктен қорқу;

– тез шаршағыштық, эмоциялық және физикалық сарқылу;

– ашушаңдық, күйгелектік;

– ұжымда қарым-қатынастағы қиындықтар;

– ұйқының және тамақтану тәртібінің бұзылуы;

– назар аудару мен есте сақтаудағы ақаулар;

– өзін-өзі төмен бағалау, шамадан тыс өзін-өзі сынау;

– жаңа жағдайдан қорқу.

Стресстік жағдай ұзақ уақыт әсер еткен кезде және жүйке жүйесінің жеткіліксіз реакциясы соматикалық көріністерді тудыруы мүмкін:

– тершеңдік, бет терісінің қызаруы;

– жүрек соғуының жиілеуі, дененің дірілдеуі;

– жұтыну кезінде тамақта тас тұрғандай сезіну;

– тыныс алудың қиындауы, ауаның «жетіспеушілігі» сезімі;

– қатты шаршағыштық;

– жүрек айнуы, ентігу, диарея.

Жүйке жүйесінің түрін және жеке басының темпераментін ескере отырып, бұл белгілер өте күшті болуы мүмкін, олар қатты толқу мен дүрбелең шабуылдарымен көрінеді.

Шабуыл пайда болған кезде тахикардия, жабысқақ тер, әлсіздік, бас айналуы, қан қысымының секіруі мүмкін. Дүрбелең шабуылы кезінде бет қызарады, қышу немесе ұйқышылдық сезімдері пайда болады. Шабуыл өлім қорқынышымен бірге жүреді. Бұл жағдайды өз бетіңізше шешу қиын, білікті невропатологтың көмегі қажет.

Мүмкін асқынулар

Уақытылы емделусіз мазасыздықтың жоғарылауы кейіннен өткір психикалық бұзылуларға әкелуі мүмкін. Үнемі алаңдаушылықтың артуы міңезді өзгертеді, өзін-өзі бағалауды бұзады, жеке бас лайықтылығы сезімін деформациялайды және өз-өзіне күмәндануды күшейтеді. Ұзақ уақытқа созылған мазасыздық гормоналды тепе-теңдікті бұзады және соматикалық ауруларға әкелуі мүмкін. Ұзақ мерзімді бұзылыс өнімділікті, тиісті әлеуметтенуді бұзады, алкоголь, есірткіге тәуелділік және суицидтік ойлар пайда болуы мүмкін. Бұл белгілерді елемеуге болмайды.

Мазасыздықтың алдын алу

Алдын алу әдістеріне келесілер жатады:

1. Дәрігерге уақтылы бару;
2. Дұрыс диагностика;
3. Сауатты дәрілік көмек және / немесе психотерапия;
4. Өзіне-өзіне көмек көрсету ережелерін меңгеру.

Мазасыздықты қалай жеңуге болады

1. Тыныс алу қозғалыстарының жиілігі мен тереңдігіне назар аударуға арналған тыныс алу жаттығуларын орындаңыз. Ойша санай аласыз (4 сан бойы терең тыныс алу, 4 сан бойы тыныс алмау, 4 сан бойы дем шығару). Бұл жаттығулар мазасыздықты азайтуға және симптомдардың өсуін төмендетуге көмектеседі.
2. Сізде қобалжу мен алаңдаушылық тудыратын себептерді ойлап көріңіз. Оларды түсіну мазасыздықты азайтуға көмектеседі.
3. Өз әрекеттеріңіз туралы ойланыңыз, шешім қабылдаңыз және оларды жүзеге асыра бастаңыз – бұл сізді жағымсыз ойлардан алшақтатады.
4. Мүмкін болатын әрекеттер болмаған жағдайда, нәтижені күту ғана қалады, теріс ойлардан пайдалы әрекеттерге ауысуға тырысыңыз.
5. Жаман жаңалықтар мен телешоуларды оқуды шектеңіз.
6. Физикалық белсенділікті реттеңіз, қол жетімді физикалық жаттығуларды, релаксациялық гимнастиканы үнемі орындаңыз.
7. Күн тәртібін сақтауға тырысыңыз, толық ұйқыны орнатыңыз. Дұрыс тамақтану ережелерін сақтаңыз.

Мазасыздық ақауларын емдеудегі психотерапиялық әдістердің ішінен мінез-құлықты емдеу және танымдық психотерапия өте тиімді.

Көбінесе психотерапия дәрі-дәрмектерді тағайындаумен біріктіріледі: седативтер, транквилизаторлар, антидепрессанттар. Препаратты таңдауды, оның дозасын және қабылдау ұзақтығын дәрігер анықтайды. Ең жақсы әдіс — табиғи және қажет болған жағдайда дәрі-дәрмек терапиясымен біріктіріп емдеу.

Мазасыздықтың алдын-алу мен емдеудегі ішек микрофлорасының рөлі

Микробиотаны зерттеу бойынша ғалымдардың еңбектері жүйке жүйесінің бұзылуының алдын-алу және емдеудің болашағын көрсетеді. Пробиотиктермен емдеу немесе ішектегі бактериялардың тепе-теңдігін қалпына келтіруге бағытталған арнайы диета мазасыздық белгілерін сәйкесінше 36% және 86% төмендетеді.

Эмоционалды тепе-теңдікті сақтау үшін дұрыс тамақтанудың пайдасы дәлелденді. Керісінше, майлар мен тез көмірсулары көп тамақтар мазасыздықты арттырады.

Витаминдер мен минералдардың, әсіресе А, В, С, D, омега-3 май қышқылдарының, магнийдің жеткілікті мөлшерін қабылдау маңызды. Барлық пайдалы заттарды витаминді-минералды кешендердің құрамынан алу ыңғайлы. «Ламифарэн» емдік-профилактикалық өнімі ағзаға қажетті заттардың тапшылығын толтыруға көмектеседі. Бұл Ламинария қоңыр балдырлардың негізіндегі табиғи гель. Гель құрамында органикалық йод, селен, фосфор, калий, кальций, темір, магний, аскорбин қышқылы, ниацин, аминқышқылдары және ерекше полисахаридтер бар. Өнімнің тиімділігінде фукоидан мен ламинаран ерекше рөл атқарады.

«Ламифарэн» бірегей тағамдық қоспасының барлық компоненттері ағзадан шлактар мен уыттарды шығарады, ағзаны жасушалық деңгейде сыртқы ортаның зақымдаушы әсерінен қорғайды. Сондай-ақ, бұл кешен эмоционалды жүктемелер мен жиі стресстің әсерін азайту үшін қолданылады.

Антидепрессанттардан, транквилизаторлардан және седативтерден айырмашылығы, «Ламифарэн» табиғи өнімі тыныштандыратын әсерге ие, жүйке жүйесін қалпына келтіреді. Гель тәуелділікті тудырмайды және жанама әсерлері жоқ, сондықтан оны жүктілік, емшек емізу кезінде тағайындауға болады.

Өмірдің жедел қарқынына, заманауи жұмыстың көп міндеттілігіне, коронавирустық пандемия салдарынан болған шектеулерге байланысты әрқайсымыз созылмалы күйзеліске ұшыраймыз. Бұл әртүрлі жолдармен көрінеді, соның ішінде адамның эмоционалды сферасында шамадан тыс жүктемелер тудырады. Сондықтан психоэмоционалды жағдайдың тепе-теңдігін сақтау, стресске төзімділікті арттыру маңызды. «Ламифарэн» табиғи тағамдық диеталық өнімін қолдану қорғаныс күштерін нығайтудың, жүйке жүйесінің қалыпты жағдайын қалпына келтірудің, гиповитаминозды жоюдың және қазіргі заманғы әлемнің талаптарына бейімделудің ең жақсы және қауіпсіз тәсілі болып табылады.