Аллергияны тағамға төзбеушіліктен қалай ажыратуға болады?
Сау, дұрыс тамақтану дегеніміз ағзаның толық дамуы, әл-ауқаты және өмірлік энергиясы үшін қажет мөлшерде әртүрлі тағамдарды жеу болып саналады. Кейде әртүрлі себептермен ағза кейбір тағамдарды тұтынуда іркіліске ұшырайды, бұл аллергияға немесе тағамға төзбеушілікке, әл-ауқатқа, өмір сүру сапасының төмендеуіне әкеледі.
Тамақ аллергиясы қалай көрінеді?
Біздің көбімізге тағамдық аллергияның қандай көрініс беретіні белгісіз. Көбінесе бұл бөртпе (есекжем), ісіну, терінің қышуы түріндегі терінің зақымдануы түрінде көрінеді. Тыныс алу жүйесінің зақымдануы мүмкін: мұрын шырышты қабығының ісінуі, түшкіру, жөтел, тыныс алудың қиындауы. Ас қорыту жүйесінен асқазанның ауыруы, өңештің рефлюксі, ойық жара түрінде ауыз қуысының зақымдануы, құсу, диарея пайда болуы мүмкін. Бұл көріністер тамақпен денеге түскен аллергенге деген ағзаның реакциясы. Аллергендер-белгілі бір қасиеттері бар (бөтен, иммуногендік, спецификалық) ақуыздық сипаттағы заттар. Жауап ретінде адамның иммундық жүйесі иммуноглобулин Е типіндегі антиденелерді шығару арқылы өткір әрекет етеді және жедел типтегі жоғары сезімталдық реакциясы пайда болады.
Азық-түлік аллергиясы кез-келген тағамға пайда болуы мүмкін, бірақ көбінесе сүт, жұмыртқа, жержаңғақ, көкөністер мен жемістер (қызанақ, бұрыш, құлпынай, цитрус жемістері), бұршақ дақылдары (соя, жасымық), ет, балық, устрицалар.
Тағамға төзбеушіліктің себептері мен көріністері
Иммундық жүйе аллергенмен байланысқа түскенде тез жауап береді, сондай-ақ ағзада белгілі бір тамақ өнімдерін тұтынуға онша айқын емес реакциясы да туындауы мүмкін («баяу типті жоғары сезімталдық реакциясы деп аталады). Бұл жағдайда иммундық жүйе G класындағы иммуноглобулиндерді шығарады және бұл реакция шынайы аллергиялық емес, бірақ тағамға төзбеушілік болып табылады. Тағамға төзбеушіліктің көріністері:
-іштің кебуі;
– асқазанда «тоқырау» сезімі, жүрек айнуы;
– ауыздың құрғауы немесе, керісінше, сілекейдің жоғарылауы;
– тұрақсыз нәжіс (диареямен ауысатын іш қату);
– іштің спастикалық ауыруы;
– артық салмақ;
Кейбір тағамдарға төзбеушілікті дамытудың тағы бір механизмі бар. Бұл организмнің ферменттерді жеткіліксіз өндіруі немесе белгілі бір өнімдерді өңдеуге қатысатын ферменттердің жеткіліксіз белсенділігі. Осылайша, лактоза тапшылығы (сүт ақуызын ыдырататын фермент) сүт өнімдеріне төзбеушілікке әкеледі. Глютенге төзбеушілік (бидай, қара бидай, арпа және сұлы сияқты дәнді дақылдардағы ақуыз) туындау механизмі күрделі аралас болып табылады.
Тағамға төзбеушіліктің себептері мыналар болуы мүмкін:
– кейбір адамдарда белгілі бір өнімге тұқым қуалайтын төзбеушілік болған кезде генетикалық факторлар;
– антибиотиктерді жиі және бақылаусыз қолдану иммунитетті төмендетеді және кейбір өнімдерге төзбеушілікке әкелуі мүмкін;
– балалық шақта дұрыс тамақтанбаған балаларда ішектің жетілуі жеткіліксіз болса, ферменттер тапшылығы мен тағамға төзбеушілікті тудыруы мүмкін;
– экологиялық факторлар, қоршаған ортаның қолайсыз жағдайларының әсері (ластанған ауа, ауыр металдардың жиналуы және т. б.);
– тағамның құрамында жасанды хош иістендіргіштер мен консерванттардың көп болуы;
Азық-түлік аллергиясы мен төзбеушіліктің ұқсастықтары мен айырмашылықтары
Тағамдық аллергия мен тағамға төзбеушіліктің ұқсастығы ағзаның иммундық жүйесінің тұтынылатын тамаққа қалыпсыз реакциясы болып табылады. Бір күйді екіншісінен қалай ажыратуға болады?
- Көріну мерзіміне сәйкес: тамақ аллергиясының диагнозы көбінесе ерте балалық шақта қойылады, ал тағамға төзбеушілік жасөспірімдер мен ересектерде көрініс берумен сипатталады.
- Пайда болу мен даму механизміне сәйкес: аллергия кезінде иммундық жүйенің бұзылуы туындайды, ол ағзаға енетін антигенге IgE антиденелерін тез шығарады. Тағамға төзбеушілік иммундық жүйенің ұзақ уақыт бойы өзгерісімен Ig G антиденелерінің пайда болуымен немесе фермент жеткіліксіздігімен сипатталады.
- Пайда болу жылдамдығы мен ауырлық дәрежесі бойынша: тамақ аллергиясы кезінде аллергенге ұшырағаннан кейін иммундық реакция бірден (2 сағатқа дейін) пайда болады, анафилаксияға дейін апарады. Тағамға төзбеушілік кезінде ауыр созылмалы көріністердің пайда болуы үшін әлдеқайда ұзақ уақыт (апта, ай) қажет.
- Өнімдерге төзбеушілік негізінен асқазан-ішек жолынан көрінеді, ал тері мен тыныс алу органдарының зақымдану белгілері аллергияға тән.
Аллергия мен тамаққа төзбеушілікті емдеу
Ағзаға әсер еткен шынайы аллергияның немесе төзбеушіліктің себебін анықтағаннан кейін, емдеуді тек дәрігер тағайындайды, оның негізгі кезеңдері:
– аллергия немесе төзбеушілікті тудыратын өнімді тамақтанудан шығару;
– тамақтану мезгілі мен диетаны жеке таңдау;
– науқасты тамақтану ережелерімен, аллергияның дамуы кезінде өзіне-өзі көмек көрсетуді, тамақтану күнделігін жүргізу қағидаларына үйрету;
– дәрі-дәрмекпен емдеу;
– ас қорыту органдарының созылмалы ауруларын емдеу;
– алмасудың барлық түрлерінің бұзылуын түзету;
– ішек микрофлорасын қалпына келтіру;
– иммунитетті қалпына келтіру және сақтау;
Алдын алу шаралары
Барлық айырмашылықтарға қарамастан екі жағдайда да адам ағзасының иммундық жүйесі қатысады. Қорытынды айқын: иммунитеттің әлсіреуімен адам әртүрлі ауруларға, соның ішінде тамақ аллергиясының немесе тағамға төзбеушіліктің дамуына көбірек бейім. Егер біз экологияның нашарлауын, өмір сүрудің жедел ырғағы жағдайында, көпшілігіміздің созылмалы стресстік жағдайын, дұрыс тамақтану мен энергияны қалпына келтіруге уақыттың жетіспейтіндігін ескерсек, әр адамның өз иммунитетін сақтау үшін қамқорлық жасау өте маңызды екендігі күмән тудырмайды.
Иммунитетті нығайту мен сақтауда салауатты өмір салтының негізгі ережелерін, соның ішінде ұтымды тамақтануды сақтау маңызды. Фаст-фудты, «жол үстінде» жеңіл тағамдарды жеу, артық тамақтануды болдырмау керек. Тамақтануға жаңа піскен көкөністер, жемістер мен жидектерді қосыңыз. Сондай-ақ, ағзаны тазартуға, дәрумендердің, микро және макроэлементтердің жетіспеушілігін толтыруға және иммундық жүйені нығайтуға арналған дәрумендер мен минералды кешендерді үнемі қабылдау керек. Витаминдер мен минералдардың табиғи кешендері артықшылыққа ие, олардың жарқын өкілі «Ламифарэн» табиғи витаминді-минералды кешені болып табылады. «Ламифарэн» гелі пайдалы заттардың құрамы бойынша адам ағзасының ішкі ортасының құрамына барынша жақын табиғи өнім болып табылады.
Құрамы: Laminaria Angustata Қиыр Шығыс біртектестірілген.
- полисахаридтер: альгинаттар, ламинарин, фукоидан;
- витаминдер: A, C, D, B1, B2, B3, B6, B12, E, K, PP;
- Омега-3 типті полиқанықпаған май қышқылдары;
- микро және макроэлементтер: йод, натрий, фосфор, магний, кальций, калий, темір, марганец, күкірт, кобальт, бром, молибден, кремний, бор, алюминий, титан, селен, хром және басқалар (37-ден астам).
Гельдің барлық компоненттері пайдалы қасиеттердің кең спектріне ие, сауықтыру әсерімен көрінеді, гель формасы оңай және толық сіңіріледі, бұл ішек функциясының бұзылуы мен соған байланысты иммундық тапшылық кезінде сөзсіз артықшылық болып табылады.
Халықаралық ғалымдардың зерттеулеріне сәйкес, «Ламифарэн» зиянды өндірістерде, экологиялық қолайсыз аудандарда, әсіресе ауыз су мен атмосферада қорғасын, сынап, радиоактивті элементтер бар жерлерде адам денсаулығын сақтау үшін адам өмірін қолдайтын барлық қажетті элементтермен қамтамасыз етуге ықпал ететін профилактикалық құрал ретінде қолданылуы мүмкін.
Өз денсаулығыңызға саналы түрде қараңыз, иммунитетіңізді қорғаңыз және сау болыңыз!
