Адам ағзасындағы ақуыздың жетіспеушілігі: себептері мен оның алдын-алу

Құрылысшылар үй салғандай, ақуыз да біздің денсаулығымыздың негізін қалайды. Егер адам ет, балық және сүт өнімдерінен бас тартса, ол ақуыз алу мүмкіндігін жоғалтпайды, бірақ оны жеткілікті түрде ала алмайды. Ақуызды құрайтын аминқышқылдары организмде жиналмайды және органикалық заттармен жинақталуға бейім емес. Біздің кез келген қозғалысымыз ақуыздың нәтижесі. Бұл ақуыздың біз үшін қаншалықты маңызды екенін бұдан әрі айтамыз.

Ақуыз не үшін қажет

Ақуыз жұмысының нәтижесі – бұл біздің денсаулығымыз үшін өмірлік маңызы бар көп деңгейлі жұмыс. Міне, оның бірнеше негізгі функциялары:

• Ағзаның тіршілік әрекеті: асқазан, ішек және ас қорыту жүйесінің басқа мүшелері;
• A,B,C,D,E, омега-3 дәрумендерімен, сондай-ақ жеке түрінде ақуыз біздің ағзамызға өмір сүру үшін қажетті қуат береді;
• Сүйек тіндерін, миды, бұлшықет талшықтарын қоректендіреді.

Құрылыстық функциясы

Шаштар, тырнақтар, тістер, бұлшықеттер мен сіңірлер – бұл ақуыз жұмысының нәтижесі, онсыз жасуша мембранасын қалыптастыру мүмкін емес. Жасушалар – бұл біздің ағзамыздың қаңқасы, онсыз өмір сүру мүмкін емес.

Қозғалыс функциясы

Жоғарыда айтқанымыздай, қозғалыс – бұл өмір, ал өмір – ақуыз. Бұлшықет жиырылуы, оның ішінде дененің негізгі бұлшықеті – жүрек, оның жұмысыг актин мен миозин қамтамасыз етеді. Бұлшықеттер ауыратын, аяқ – қолдар бүгілмейтін немесе ішінара иммобилизация пайда болатын жағдай – мизоин ақуызының жетіспеушілігінің критикалық жағдайының белгісі.

Иммунитет

Біздің ағзамыз үшін ақуыздың екінші және маңызды қызметі оның иммундық жүйені сақтау функциясы болып табылады. Егер ақуыздар болмаса, біз өзіміз ойлағаннан гөрі жиі ауыратын едік, себебі жан жағымыздығы барлық заттар беті және ауаның өзі миллиондаған түрлі бактериялармен қаныққан. Өмірлік заттардың жеткілікті мөлшерімен лейкоциттер энергиямен қанығып, бізді вирустардан қорғайды.

Назар аударыңыз! Ағзаны аурулардан қорғауға ақуыз ғана емес, минералдар кешенінің де қатысатынын есте ұстаған жөн.

Гормоналды функциясы

Гомеостаз ақуыздың қатысуынсыз мүмкін емес. Бұл гормоналды метаболизмнің толығымен осы затқа байланысты болатын жағдайы. Біздің өсуіміз, жыныстық функцияның дұрыс жұмыс істеуі, қалқанша безінің жағдайы, метаболизм көбінесе ақуызды қабылдау мөлшеріне байланысты. Диабетиктерге белгілі инсулин – бұл қандағы қант деңгейіне жауап беретін гормоналды ақуыз. Тироксин сияқты ақуыз психикалық жағдайды бақылайды. Айтпақшы, оның жетіспеушілігі семіздікке де қауіп төндіруі мүмкін.

Ферменттер

Бұл заттар ақуыздың сипатына ие, олар бізге тамақ пен оның өнімдерін ыдыратуға көмектеседі. Ферменттерсіз біздің ағзамыз бітеліп қалатын еді, өйткені олар ағзаның барлық жұмыстарының тазарту қызметіне тікелей жауап береді. Урелаза сияқты фермент мочевинаны ыдыратады, ал амилаза крахмалмен күреседі. Бірақ ақуыздардың өздері де бөлінуі керек, бұл қызметті оның туындылары – протеаздар атқарады.

Ағзағы ақуыздың қажеттілігінің 5 белгісі

Шаштың қалыпты жағдайының нашарлауы

Бірінші және айқын белгі – бұл шаштың жағдайы, өйткені шаштың фибриллярлы құрылымы ақуыз болып табылады. Сынғыш, құрғақ шаш пен бас терісі пайда болған жағдайда трихологпен кеңесу керек. Көптеген адамдар бұл мәселені косметикалық құралдармен шешуге болады деп қателеседі, бірақ бас терісі мен шашымыздың жағдайы тамақтану мен қоршаған ортаға тікелей байланысты. Сондықтан кератин мен ақуызды тек медициналық мақсатта қабылдауға болады.

Жаман көңіл-күй және оның өзгеріп отыруы

Бұл мүмкін емес сияқты болып көрінгенімен, бірақ қан мен оның қант деңгейі гормоналды өзгерістерге әсер етеді – демек, көңіл-күйдің өзгеруі. Бақыт сезіміне жауап беретін ми заттары нақты ақуыздардың арқасында жұмыс істейді.

Ұйқысыздық

Нашар ұйқы да ағзадағы ақуыз жетіспеушілігін көрсетеді. Олармен ми жасушалары қанығады – осылайша гормондардың бұзылуы және ұйқының нашарлауы пайда болады. Ақуызға бай кейбір тағамдар түнде жесе зиян тигізбейді. Бұл жаңғақтар, жұмыртқа, сүзбе болуы мүмкін, бірақ ет емес.

Бұлшықет әлсіздігі

Қартайған сайын біз бұлшықет массасын жоғалтамыз. Бірақ ақуыз жетіспеушілігі проблемасы тек қарт адамдарға ғана әсер етпеуі мүмкін. Салмақ жоғалтқысы келетін қыздар, спорттық диетадағы ер адамдар ақуызды қоспайтын диеталарға жүгінеді. Бұл денсаулыққа қатысты шағымдар болмаса да, қажет емес.

Назар аударыңыз! Ақуыз бұлшықеттерді энергиямен толтырады, оның болмауы оларды атрофияға немесе ішінара массасын жоғалтуға әкелуі мүмкін.

Тұрақты емес етеккір циклі

Ағзадағы өмірлік маңызды зат жетіспеген кезде, тіпті ағзадағы гормоналды процестерге жауап беретін заттар жетіспеушілігі болса, онда ағзада әртүрлі бұзушылықтар туындайды. Әйелдердегі етеккір циклі иммунитеттің төмендеуіне байланысты тұрақсыз бола алады. Тұрақсыз әйел гормондары салмақтың жоғарылауына, шаштың түсуіне, психикалық денсаулықтың бұзылуына әкеледі. Циклы бұзылған қыздарға бірінші кезекте диетаны тоқтатып, толық тамақтануды бастау керек.

Ағзадағы ақуызды қалай толтыруға болады

Ақуыздың жоғарылатудың айқын фактісі – тамақтану. Бірақ ақуызға толы тағам салмақты арттыруы да және төмендетуі де мүмкін. Сондықтан дұрыс ақуыз диетасын таңдау маңызды. Ағзаға оңай сіңірілетін бірнеше пайдалы өнімдерді қарастырамыз.

Жұмыртқалар

Бұл өнім пайдалы майлардың қоры деп атаса болады. Таңертең жұмыртқаны жеу ұзақ уақыт бойы аштық сезімін сезінбеуге көмектеседі. Ғалымдардың жұмыртқаны зерттеуінің нәтижесі бойынша тағы бір жағымды қасиетін ашты, ол осы өнімнің қандағы қантты тұрақтандыру қабілеті туралы айтады.

Бұршақтектестілер

Өсімдік дәндері, атап айтқанда адамам, ақуызды толтыру үшін өте қолайлы. Оның құрамында 90% – ға жуық тіршілік заты бар. Соя – бұл жануарлардың өнімдерін тұтынбайтын адамдар үшін ғана пайдалы өнім емес. Бұршақ, қара бұршақ және ноқат құрамында 16 граммға дейін ақуыз бар.

Жержаңғақ пастасы

Бұл тәттінің 2 қасығы ақуыздың бір күндік мөлшерін толықтырады. Магний, талшық, дұрыс майлар ағзаға жүрек ауруының алдын алуға, қант диабеті қаупінің алдын алуға көмектеседі. Паста өте жоғары калориялы, бірақ жегеннің шамамен 70% – ы сіңірілмейді.

Протеиндер

Бұл ақуызға бай зат коктейль түрінде де, қоспада да жеуге болады. Олардың көмегімен сіз ағзаны микро-макро элементтермен тез қанықтыра аласыз және аштық сезімін қанағаттандыра аласыз. Күніне осындай дәмді коктейль кешке дейін қуат береді. Жидектермен бірге сарысуы бар ұнтақты қолдану, сүт қосып, блендермен айналдыру жеткілікті.

Назар аударыңыз! Ақуыз қоспаларының бірнеше түрі бар: сарысу (құрамында 20 граммға дейін ақуыз бар), соялық, бұршақтық, жұмыртқадан жасалған түрлері.

Жаңғақтар

Өнімнің бұл түрі бұршақтан еш кем емес. Орман жаңғағы ақуызбен 20%, бадам 21% байытылған. Аминқышқылдарының кешені ағзаға жақсы сіңеді. Бірақ бір ғана кемшілігі бар. Біз жаңғақтарды жібітпейміз, бірақ белгілі болғандай, егер оларды жібітпей қабылдаса, әсер керісінше жұмыс істейді. Жаңғақтарда кальций мен темірді ағзадан шығаратын ФИТ қышқылы көп. Суға малып жібіткен кезде бұл қышқыл буланып кетеді.

Ламифарэн

Препарат ағзаны энергиямен қанықтыруға, иммунитетті арттыруға және қант диабеті, жүрек-тамыр аурулары, ас қорыту жүйесінің бұзылуы сияқты аурулардың алдын алуға көмектеседі. Табиғи құрамына байланысты дәрі тәуелділікті тудырмайды және ішектің жұмысына әсер етпейді. Дәрі-дәрмек терапиясы аяқталғаннан кейін дозаны біртіндеп төмендетіп, қабылдауды толығымен тоқтатуға болады. Lamifaren кез келген пациентті емдеу үшін әмбебап құрал болып табылады, оған Алматыдан да, бүкіл Қазақстан бойынша тапсырыс беруге болады.

Біздің ақуыз туралы қорытынды түйіндемеміз келесі оңай ережеге шақырады: табиғи өнімдерді дұрыс жеу. Сүйектерге, буындарға және бұлшықеттерге пайдалы болатын физикалық белсенділік пен қозғалыс. Бұл екі кит біздің ағзамызды ақуызбен ассимиляциялау мен дұрыс қанықтырудың негізгі көмекшілері.